Jeśli przywołać jeden motyw, który od wieków nieodmiennie kojarzy się z klimatem Szkocji, będzie to z pewnością tartan. Ta kultowa krata, rozpoznawana dziś na całym świecie, jest czymś znacznie więcej niż tylko efektownym deseniem. To opowieść o historii, tożsamości, rzemiośle i modzie, która fascynuje od pokoleń – oraz inspiruje kolejne odsłony kolekcji tekstyliów.
Początki tartanu – krata ze szkockich wyżyn
Historia tartanu zaczyna się w surowych, zielonych szkockich wyżyn – krainie wietrznych wzgórz, mglistych dolin i owczych pastwisk. Pierwotnie wzory powstawały z tego, co było pod ręką – naturalnych barwników roślinnych: mchu, jagód, kory drzew czy rdestu. Kolory i układ pasków zależały od tego, co udało się zebrać w okolicy, a tkaniny tkano z lokalnej owczej wełny, która dawała ciepło i chroniła przed wilgocią.
Początkowo krata nie była przypisana do konkretnych klanów – każdy tkacz miał swój własny styl i sposób mieszania kolorów. Z czasem jednak tartan zaczął nabierać znaczenia symbolicznego – wzory klanowe stały się czymś w rodzaju rodzinnego herbu. Kolory mogły zdradzać przynależność do rodu, regionu czy doliny.
Najstarsze zachowane fragmenty tartanu pochodzą już z XVI wieku, a dziś klasyczne szkockie kraty można podziwiać w muzeach, takich jak Victoria & Albert Museum w Dundee. Każdy wzór ma swoją historię i charakter, który opowiada o miejscach, ludziach i czasach, w których powstawał.
Czym właściwie jest tartan?
Choć potocznie tartan nazywamy „kratą”, w rzeczywistości jest to precyzyjnie zaprojektowana tkanina, w której symetryczny układ przecinających się pasków – tzw. sett – tworzy unikalny wzór. Symetria i powtarzalność układu pozwalała rozpoznać każdy tartan na pierwszy rzut oka, a dziś wiele z nich jest oficjalnie zarejestrowanych w Scottish Register of Tartans, aby zachować autentyczność wzoru.
Tradycyjnie tartan tkano z wełny owczej, bo tylko ona dawała odpowiednią ochronę przed chłodem, wiatrem i deszczem. Naturalna wełna była i jest ceniona za trwałość, miękkość i szlachetny wygląd. Dziś tartany powstają także z innych włókien, ale to wełna nadaje im charakterystyczną „duszę” i ponadczasową elegancję.
Od symbolu rodu po ikonę mody i buntu
Kiedyś tartan pełnił rolę ważniejszą niż moda – po wzorze rozpoznawano klan, przynależność, a nawet pozycję społeczną. Na tradycyjnych kiltach, płaszczach, szalach i czapkach kolory mogły zdradzać sekrety rodzinne... W XIX wieku tartan stał się symbolem Szkocji w Europie i na świecie. Królowa Wiktoria zakochała się w jego uroku, a popularność tartanów dotarła do dworów całej Europy. Od tego czasu stał się ikoną mody – pojawiał się w kolekcjach haute couture, projektach designerskich, a także w codziennych dodatkach, pledach czy akcesoriach domowych.
Dziś tartan znajdziesz nie tylko w kolekcjach domów mody czy na galowych uroczystościach rodów szkockich – ale i w kolekcjach designerskich foteli, pledów, akcesoriów czy ubrań dla dzieci. Trudno nie docenić fenomenu – szkocka krata podbijała serca punkowców i projektantów couture, była symbolem wolności i odwagi.
Kilka ciekawostek o tartanach
Czy wiesz, że tartany kiedyś pełniły… rolę kodu wojskowego? Podczas walk w Highlands, członkowie klanów potrafili rozpoznać sprzymierzeńców i przeciwników po wzorze kraty na kiltach. Niektóre wzory były tak rozpoznawalne, że już z daleka można było określić przynależność wojownika.
Inna ciekawostka: tartan nie zawsze był tylko w klasycznych kolorach. W XVIII i XIX wieku popularne stały się eksperymenty z niecodziennymi barwnikami, jak np. fiolet, pomarańcz czy zieleń – w zależności od dostępnych roślin i indywidualnego gustu tkacza. Dzięki temu niektóre współczesne wzory mają naprawdę wyjątkowe, niemal niepowtarzalne połączenia kolorów.
A jeszcze jedna – tartan potrafi być… międzynarodowy! Choć kojarzymy go z Szkocją, różne kraje i regiony na całym świecie zaczęły rejestrować własne wzory tartanów. Są tartany kanadyjskie, australijskie, japońskie, a nawet miejskie – np. z nazwami miast lub uczelni. To pokazuje, jak uniwersalny i inspirujący jest ten ponadczasowy wzór.
Tartan na jesienne dni – i wyjątkowa promocja!
Nie bez powodu tartan powraca każdej jesieni – kojarzy się z ciepłem, przytulnością i naturalną elegancją. W naszym sklepie znajdziesz wzory inspirowane tradycją, stworzone z myślą o trwałości i komforcie – to produkty, które noszą w sobie historię regionu, tkane z pasją i dbałością o detale.
Tartan to nie tylko tkanina. To opowieść, która – niezależnie od mody i sezonów – splata pokolenia, klimat przygody i ciepła, oraz niepowtarzalny styl Szkocji.
